Recenzje (el)
- Autor: al
- Odsłon: 2548
Jerzy Wilkin jest autorem książki Instytucjonalne i kulturowe podstawy gospodarowania. Humanistyczna perspektywa ekonomii, którą wydało Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Tematem tej książki* – pisze autor – jest przede wszystkim człowiek w gospodarce i społeczeństwie, a w mniejszym zakresie sama gospodarka. Taka metoda analizy skłania do filozofowania, choć ekonomia zerwała więź z filozofią dość dawno. Skutkiem tego zerwania jest odejście ekonomii od próby odpowiedzi na fundamentalne pytania stojące przed człowiekiem, w tym – człowiekiem gospodarującym, i zubożenie, a nawet sprymitywizowanie, koncepcji człowieka w społecznych procesach gospodarowania.
Umieszczenie przez autora w centrum swoich rozważań problematyki instytucjonalnej, której elementami składowymi są fundamentalne kategorie filozoficzne: ład społeczny, etyka, religia, moralność, sprawiedliwość, wolność, własność i wiele innych spowodowało, że w wielu fragmentach jego refleksji nie brakuje odwołań do filozofii i kultury.
Książka, która w zdecydowanej większości dotyczy koncepcji instytucji społecznych i ich roli w rozwoju i funkcjonowaniu jednostki oraz społeczności miała być w założeniu podręcznikiem ekonomii instytucjonalnej, ale ostatecznie przybrała formę monografii naukowej. Można ją jednak traktować jak podręcznik, gdyż napisana jest w sposób przystępny a zawarte treści porządkują wybrane nurty ekonomii instytucjonalnej - dziedziny w Polsce mało jeszcze znanej, wymagającej popularyzacji, nowych badań i dyskusji prowadzonych w duchu interdyscyplinarności. Interdyscyplinarności pozwalającej wyjaśniać zjawiska społeczne poprzez pryzmat dorobku różnych nauk, zwłaszcza socjologii, prawa, nauk politycznych, psychologii społecznej i antropologii kulturowej.Większość ekonomistów – jak podkreśla autor – musi się dopiero nauczyć poruszania w skomplikowanym świecie interakcji społecznych, uwzględniania ich w badaniach empirycznych. Bardzo w tym pomaga znajomość problematyki instytucjonalnej. W tej dziedzinie dokonał się już znaczny postęp, chociaż na niewielu wydziałach i kierunkach ekonomicznych w Polsce wykłada się ekonomię instytucjonalną, a z programów studiów ekonomicznych usuwa się socjologię, filozofię i historię. Jest to skutek zasklepienia się większości ekonomistów na ekonomii głównego nurtu i odrzucenie innych szkół i podejść do tej nauki.
W rozważaniach zamieszczonych w tej monografii – pisze autor – wielokrotnie apelowałem o ekonomię zaangażowaną: ekonomię wrażliwą na główne i często bardzo bolesne wyzwania rozwojowe. Zrozumienie tych wyzwań wymaga nieco innej perspektywy niż dominująca w większości analiz ekonomicznych. Perspektywa mechanistyczna i technokratyczna musi bowiem być zastąpiona perspektywą humanistyczną, ujmującą człowieka w jego złożonym społecznym i dramatycznym uwikłaniu. Szansę na zmianę tej perspektywy dają właśnie osiągnięcia różnych nurtów ekonomii instytucjonalnej i wykorzystanie osiągnięć nauk humanistycznych.(al.) *O dyskusji nad książką prof. Jerzego Wilkina pisaliśmy w SN nr 6-7/16 - Ekonomia straciła duszę Instytucjonalne i kulturowe podstawy gospodarowania. Humanistyczna perspektywa ekonomii, Jerzy Wilkin, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2016, s.262
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 850
Komitet Prognoz PAN Polska 2000 plus wydał zbiór studiów pt. Humanistyczne ambiwalencje globalizacji pod redakcją Agnieszki Piejki i Ireny Wojnar. Jak piszą redaktorki książki – „problematyka ambiwalencji ma uwydatniać zarówno napięcia między intencjami i propozycjami naprawy świata a ich spełnieniami”.
W trzech częściach zawarto 14 tekstów dotyczących stosunku człowieka wobec świata, różnych uwikłań człowieka oraz poszukiwania nowych sposobów edukacji. Na część pierwszą składają się teksty, w których wyeksponowano ogólne problemy współczesności, poczynając od zniewolenia umysłów, poprzez katastrofę klimatyczną i budowanie kultury pokoju.
Część druga to postrzeganie człowieka jako osoby, postaw humanistycznych, świata cyfrowego oraz przemian generacyjnych.
Część trzecia to studia poświęcone poszukiwaniu edukacji w ujęciu niekonwencjonalnym, powiązań między celami tradycyjnymi a nowymi zadaniami.
Końcowy tekst – „Ambiwalencje – uniwersalna problematyka i mądrość życia” wyszedł spod pióra prof. Ireny Wojnar, wybitnej humanistki, autorytetu w zakresie teorii wychowania estetycznego, zmarłej w grudniu 2021 roku. Autorka pokazuje w nim dylemat między optymistycznym stosunkiem do świata a goryczą w odczuciu jego realiów. (al.)
Humanistyczne ambiwalencje globalizacji. Zbiór studiów, red. Agnieszka Piejka, Irena Wojnar, Komitet Prognoz PAN Polska 2000 plus, Warszawa 2021, s. 184
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1001
Jim Holt, amerykański filozof i pisarz naukowy jest autorem książki, którą można uznać za wzór znakomitej popularyzacji trudnych tematów naukowych. Już jej tytuł - Idee, które zmieniły świat – pokazuje wagę opisywanych problemów, w podtytule natomiast – Od Einsteina i Gödla po Turinga i Dawkinsa zarysowany jest przedział czasowy, jakim autor się interesuje szczególnie. Książkę – w tłumaczeniu Tomasza Lanczewskiego – wydało wydawnictwo Copernicus Center Press.
Jeśli recenzent miałby coś dodać do tego, o czym pisze autor w Przedmowie, to tylko to, że jest to książka, którą czyta się tzw. jednym tchem. I z powodu ważnych naukowo tematów opisywanych w formie gawędy, i z powodu formatu uczonych, których przedstawione zagadnienia dotyczą, ale i z powodu znakomitego języka, ceniącego dystans i poczucie humoru wobec opisywanych spraw i osób.
Sam autor wyjaśnia, że 43 eseje, jakie znalazły się w książce pisał z myślą o trzech kwestiach. Po pierwsze, z uwagi na piękno idei, jakie go zafascynowały.
Znalazła się tu i teoria względności Einsteina, i mechanika kwantowa, teoria grup, teoria nieskończenie wielkiego i nieskończenie małego, teoria obliczalności Turinga, twierdzenia Gödla, hipoteza dzeta Riemanna, teoria kategorii, topologia, wyższe wymiary, fraktale, regresja statystyczna czy teoria prawdy. Choć nazwy teorii i zagadnień naukowych mogą sugerować ich hermetyczność i konieczność posiadania odpowiedniej wiedzy, autor tak prowadzi wywody, aby mógł je zrozumieć zarówno nowicjusz, jak i ekspert i aby żaden z nich się nie znudził lekturą.
Drugą sprawą jaką brał pod uwagę byli sami uczeni – twórcy opisywanych idei. Ludzie z krwi i kości, mający zalety, ale i przywary, a często – dziwactwa, o których mało kto wie. Ich życie często kończyło się tragicznie, jak np. matematyka Aleksandra Grothendiecka, który zmarł w Pirenejach jako pustelnik cierpiący na urojenia, czy twórcy teorii nieskończoności Georga Cantora - kabalistycznego mistyka, który zmarł w przytułku dla obłąkanych. Życie stracili też dwaj wielcy rosyjscy matematycy zajmujący się nieskończonością – Dmitrij Jegorow i Paweł Fłorieński, których potępiono w czasach stalinowskich za antymaterialistyczny spirytualizm i zamordowano w gułagu. Z kolei Kurt Gödel – największy ze współczesnych logików, zagłodził się na śmierć przekonany, że wszyscy chcą go otruć. David Foster Wallace nie mógł sobie poradzić z tematem nieskończoności w rezultacie czego powiesił się, a Alan Turing – twórca komputera popełnił samobójstwo zjadając naszpikowane cyjankiem jabłko.
Jako trzeci z powodów zebrania esejów w tom autor podaje filozofię, jako tę naukę, dla której opisywane teorie i zagadnienia mają zasadnicze znaczenie, gdyż przyczyniają się do stworzenia najbardziej ogólnej koncepcji świata (metafizyki), naszego sposobu osiągania i uzasadniania wiedzy (epistemologii), a także tego, w jaki sposób prowadzimy nasze życie (etyki).
Książkę kończy esej pt. „Powiedz coś”, przewrotnie traktujący o bzdurach, jakie ludzie wypowiadają, co jest dobitnym dowodem na poczucie humoru autora, choć temat rozważań wcale nie jest błahy, gdyż dotyczy istnienia prawdy – pojęcia, nad którym głowili się i głowią filozofowie od czasów starożytnych. (al.)
Idee, które zmieniły świat. Od Einsteina i Godla po Turinga i Dawkinsa, Jim Holt, Wydawnictwo Copernicus Center Press, wydanie I, Kraków 2020, s. 493, cena 69,90 zł, książka dostępna także jako e-book.