Tam i z powrotem - rzecz o pogranicznym lalkarstwie
Ewa Tomaszewska jest autorką książki o lalkarskich kontaktach pogranicza południa Polski pt. Tam i z powrotem wydanej przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Podtytuł tej książki: Rzecz o lalkarskich kontaktach polsko-czechosłowackich i polsko-czesko-słowackich na Śląsku dokładnie objaśnia zakres badań autorki, która wykonała ogromną  pracę, aby pokazać historię teatru lalek na terenie, który dzisiaj obejmuje Śląsk Dolny i Górny, Cieszyński, Zaolzie, a także Słowację. To jednak nie jedna zaleta tego arcyciekawego opracowania – wydawałoby się monotematycznego.
Drugą, nie mniej ważną,  jest nakreślenie przez autorkę pejzażu historycznego – a tym samym i politycznego - w jakim teatr lalek rodził się i rozwijał w Polsce, Czechach i na Słowacji. To panorama wszelkich zdarzeń, zawirowań, uwarunkowań, które miały wielki wpływ na kształtowanie się tego rodzaju teatru w Polsce, a także u naszych południowych sąsiadów. Ta opowieść o zjawisku, jakim jest teatr lalkowy potraktowana została szczegółowo od powojnia, niemniej wyjaśniając pewne zjawiska współczesne, autorka sięgała do głębszej historii obecnie trzech państw.
Â
Trzecim walorem książki jest zarówno analiza zjawisk teatralnych, jak i ich synteza – pokazanie czytelnikowi dróg rozwoju – ale i okresów stagnacji – teatru lalkowego, który (poza szopką) przyszedł do nas z południa i zachodu Europy. Teatru, który po powojennym okresie świetności w latach 60. stanął na rozdrożu, poszukując nowych form wyrazu scenicznego i który ciągle pozostaje w tych poszukiwaniach.
Â
Czwarty walor to wielka wartość dokumentacyjna dzieła Ewy Tomaszewskiej. Czytelnik dostaje kompendium wiedzy na temat ośrodków teatru lalek w Czechosłowacji, w Czechach i na Słowacji, o twórcach z Czech i Słowacji w polskich teatrach na Śląsku (i nie tylko), a w aneksach – wykazy teatrów lalkowych z Czech i Słowacji uczestniczących w Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek w Bielsku-Białej (i imprezach towarzyszących temu festiwalowi), wykazy twórców z Czech i Słowacji w repertuarze polskich teatrów lalek na Śląsku w latach 1945 – 2011, zestawienie prac teatralnych czeskich i słowackich reżyserów oraz scenografów w Polsce, wykaz inscenizacji Petra Nosalka (najbardziej wziętego reżysera teatru lalkowego na Śląsku) z muzyką Pavla Helebranda.
Książka - bardzo starannie wydana pod względem edytorskim – z bogatą bibliografią, indeksem, ilustracjami i obszernymi, bardzo ciekawymi przypisami jest lekturą-frajdą dla teatromanów, zwłaszcza ceniących teatr lalkowy i różne jego odmiany. Jest też znakomitą lekcją historii teatru lalkowego w tej części Europy. Teatru, który jak żaden inny – rozwija wyobraźnię i uczucia wyższe widza poprzez metaforę i szczególną estetykę, której podstawowym elementem jest (a przynajmniej winna być) scenografia i kostiumy, rekwizyty, muzyka. (al)
Â
Tam i z powrotem. Rzecz o lalkarskich kontaktach polsko-czechosłowackich i polsko-czesko-słowackich na Śląsku , Ewa Tomaszewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014, s. 372, cena 32 zł (+VAT)
Odsłony: 1787