Recenzje (el)
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1209
Seth Mnookin – amerykański pisarz i dziennikarz, profesor na Massachusetts Institute of Technology jest autorem książki Wirus paniki przetłumaczonej na polski przez Hannę Pustułę-Lewicką, a wydanej przez Wydawnictwo Czarne.
Podtytuł książki: Historia kontrowersji wokół szczepionek i autyzmu pokazuje, iż dotyczy ona obaw i mitów które narosły wokół szczepień ochronnych od lat. Rozstrzygnięciu wątpliwości nie pomagają media szukające skandali, a Internet – choć może stanowić źródło wiedzy – często wprowadza jedynie chaos, niczym wirus rozprzestrzeniając błędne i niesprawdzone wiadomości.
Mimo, że naukowcy od dekad pracują nad ulepszaniem szczepionek, wiedza wciąż przegrywa z plotkami. Dlaczego zagrożenia związane z brakiem szczepień są lekceważone, a w siłę rosną teorie spiskowe? A może kwestia szczepień nie jest wcale tak czarno-biała, jak twierdzą media na całym świecie?
Autor analizuje pierwsze antyszczepionkowe fobie i ich źródła, prowadzi czytelnika przez historię medycyny, objaśniając kolejne etapy rozwoju nauki oraz równoległego tworzenia się grup opierających swoją działalność na lęku i podejrzeniach.
Uzasadniona obawa czy kaprys klasy średniej? Prawdziwe zagrożenie czy brak wiedzy? Wirus paniki to opowieść o tym, jak strach potrafi pokonać rozsądek, a emocje – logikę.
Książka uzyskała nagrodę amerykańskiego Narodowego Stowarzyszenia Autorów Publikacji Naukowych oraz Stowarzyszenia autorów Publikacji Medycznych.
Wirus paniki. Historia kontrowersji wokół szczepionek i autyzmu, Seth Mnookin, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2019, wyd. I, s. 391, cena 49,90 zł (z VAT). Książka dostępna także jako e-book.
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1229
Przemysław Wielgosz – znany publicysta lewicowy – wydał w oficynie RM książkę o polskim kapitalizmie, globalnym kryzysie i wizjach lepszego świata pt. Witajcie w cięższych czasach.
Posłużenie się parafrazą tytułu powieści E.L. Doctorowa Witajcie w ciężkich czasach, wynika z porównania idei tego dzieła do sytuacji, w jakiej znaleźliśmy się w ostatnich dekadach – prawicowego zwrotu antydemokratycznego. Autor pisze: „Nie poprzestaję jednak na samej diagnozie – zależy mi na przedstawieniu pewnych sposobów na porzucenie fatalnej trajektorii, na której świat znalazł się pod koniec krótkiego XX wieku”.
We Wstępie, ustawiając cezurę roku 2015, jako tego, w którym „coś złego” wydarzyło się po obu stronach Atlantyku (zwiastując nadejście owych cięższych czasów), czyli dojście do władzy w USA Donalda Trumpa a w Polsce PiS, referendum w sprawie Brexitu i konflikt na Ukrainie, ofensywę ISIS, a także mocarstwowe roszczenia przywódców Rosji i Turcji, autor sięga też głębszych tego przyczyn.
Owe „demony, które po 1945 roku wydawały się skutecznie wyegzorcyzmowane z „cywilizowanego świata” w 2015 roku nie powstały bowiem znikąd – ich podglebiem był przełom lat 80. i 90., kiedy kapitalizm, po upadku socjalizmu, ostro skręcał w prawo, a w państwach socjalistycznych dokonywano przewrotów ustrojowych, wpychając je w XIX-wieczny, darwinistyczny kapitalizm przy użyciu międzynarodowych instytucji finansowych oraz ponadnarodowych korporacji, nie mówiąc już o rządach bogatych państw. Prapoczątków tego można zresztą szukać w latach jeszcze wcześniejszych: kontrkulturze z lat 60., czy latach 70., kiedy „chłopcy z Chicago” wymyślili neoliberalizm, a w Polsce modne stało się hasło: „Polska bogata bogactwem swoich obywateli”.
Na książkę będącą swoistą deklaracją polityczną, składa się zbiór tekstów publikowanych w polskiej edycji Le Monde diplomatique (P. Wielgosz jest jej redaktorem naczelnym) przez kilka lat, ułożonych tematycznie w sześć rozdziałów dotyczących bilansu polskiej transformacji, polityki historycznej, kryzysowi gospodarczemu w latach 2007-2008 i kryzysowi Unii Europejskiej, a także rządom prawicy w Polsce, konfliktom międzynarodowym, odrodzeniu imperializmu, również projektom innej, postępowej przyszłości. Każda z tych części zawiera 9-14 artykułów i felietonów pisanych w latach 2007-2019 tak, że można je czytać wyrywkowo, bez uszczerbku dla zawartych w książce treści i idei przewodniej.
Jak pisze Autor – „nie miałem ambicji stworzenia kompletnego obrazu jakiejś epoki. Chodziło raczej o wskazanie na te wydarzenia, zjawiska i dyskusje ostatnich lat, które mówią coś istotnego o naszym społeczeństwie, ukazując rządzące nim siły, mechanizmy strukturalne, a także najważniejsze antagonizmy i ich dynamiki. Waga niektórych z podjętych tu kwestii kontrastuje z tym, jak niewielkie zbudzają zainteresowanie mediów głównego nurtu i elit politycznych. Dokonany wybór, a także struktura książki podyktowane są chęcią zerwania ze sposobami myślenia o społeczeństwie, historii, polityce, ekonomii i ideach narzuconymi przez neoliberalno-konserwatywną hegemonię kulturową”. Kto zatem ciekaw innego niż mainstreamowy spojrzenia na to, co się dzieje na świecie i w Polsce – dostaje od Przemysława Wielgosza solidną porcję interesujących, niebanalnych rozważań intelektualnych w sam raz na nadchodzące cięższe czasy. (al.)
Witajcie w cięższych czasach. Polski kapitalizm, globalny kryzys i wizje lepszego świata, Przemysław Wielgosz, Wydawnictwo RM, Warszawa, s.373, cena 39,99 zł
- Autor: Anna Leszkowska
- Odsłon: 1361
Przemoc, pokój, prawa człowieka – to tytuł najnowszej książki Jerzego Oniszczuka, wydanej przez Oficynę Wydawniczą SGH.
Tytuł tego obszernego dzieła (niezbyt marketingowo chwytliwy), które jest czymś więcej niż podręcznik akademicki, oddaje zakres poruszanych w nim problemów przez prof. Oniszczuka – wykładowcę SGH, autora wielu książek i publikacji poświęconych zagadnieniom filozoficznym i teoretycznym dotyczącym państwa i prawa, a także problematyce prawa konstytucyjnego, pracy i praw człowieka.
Obszerne rozważania o pokoju i wojnie wynikające zarówno z teorii i filozofii prawa, jak i nauk o państwie i prawie pokazują konieczność edukacji humanistycznej ludzi, jeśli celem społeczeństw i ludzkości ma być pokój.
W części pierwszej książki autor pokazuje - począwszy od antyku a skończywszy na XX wieku - jak kształtowało się podejście do pokoju i od czego zależało. Osobny rozdział poświęca Kantowskiej wizji człowieka oraz roli etyki w zachowaniu pokoju.
Część druga książki ma bardziej „praktyczny” i już współczesny wymiar, dotyczy bowiem ewolucji rzeczywistości w zakresie przemocy i pokoju. Autor porusza w niej kwestię propokojowej ewolucji kultury i pokazuje obszary trudności pokojowych.
W części trzeciej rozważa z kolei prawne rezultaty poszukiwań rozumu i przemian rzeczywistości. Znalazły tu swoje miejsce wolności i prawa jednostki – ich sens i rozwój, a także katalog podstawowych wolności i praw człowieka.
W zakończeniu autor pokazuje dążenia współczesnych społeczeństw do utrzymania pokoju – m.in. oświeceniowy pokojowy projekt europejski.
W refleksji filozoficznej, jaką stanowi wstęp do książki, autor odnosząc się do antycznego polis przypomina, iż fundamentem jego trwania miała być pokojowa rzeczywistość i podążanie drogą sprawiedliwości. Myśl ta wyznacza przedstawiony w książce kierunek rozważań, ze szczególnym uwzględnieniem epoki oświecenia. Epoki triumfu rozumu i nauki, która sprawiła, że zaczęto odchodzić od koncepcji konfliktu kończącego się nieuchronnie wojną na rzecz innych sposobów jego rozwiązywania: poprzez handel, ustrój, współpracę międzynarodową. To wówczas zanegowano sens okrucieństwa i przemocy, zaczęto też likwidować stare bariery dla wolności jednostki.
Ale jak sam pisze: osiągnięcia epoki oświecenia nie przyniosły bezwarunkowego zwycięstwa rozumu. Za przykład porażki podaje współcześnie panujący neoliberalizm, wpisujący się w tradycję złych utopii. „Przyoblekł się on w formułę naturalnej ekonomii, sprawiając pozór naukowego odkrycia. Ogromne rzesze utopistów neoliberalnych opanowały narrację ekonomiczną, zamykając na wiele lat drogę rozwoju dla filozofii i nauki ekonomii. Zwolennicy quasi-wyznaniowych opowieści, wsparci mechanizmami władzy, określili je jako zasadniczy nurt teorii ekonomicznej. Doszło do zakwestionowania europejskich wizji sprawiedliwości, równości, zaufania, etyki i relacji obywatelskich, weryfikujących swoją prawdziwość od epoki Talesa.
Neoliberalizm odwrócił się od człowieka i mechanicznie oraz arbitralnie za pomocą fikcji „wolnego rynku” (dzikie prawo silniejszego), ekonomizując jednostkę, wywołał ogromną eksploatację ludzi, niesprawiedliwe ich zróżnicowanie oraz ogromne napięcia i konflikty.
Aby pokazać jeszcze wyraźniej absurd ideologii neoliberalnej można dodać, że dyrygujące tą wizją rynki finansowe opowiadają się za zrównoważonym rozwojem. Jest on możliwy, ale nie w warunkach wyznania neoliberalnego, które jest przeciw wolności, prawom jednostki i kreuje konflikty, które muszą rozwiązywać (opłacać) społeczeństwa”. Jakie to konflikty i jaką mają cenę –poznaliśmy już na własnej skórze.
Wniosek z tego jeden: pokój nie jest dany ludziom raz na zawsze. Mimo, że nauka rozwija się w imponującym tempie, ciągle jest miejsce na ideologie skierowane przeciw człowiekowi i osiągnięciom Oświecenia. Najnowsza historia pokazuje, iż choć na świecie mniej wybucha dużych konfliktów zbrojnych, niemniej rozumowe rozwiązywanie problemów ciągle nie jest sposobem oczywistym. Warto więc mieć ciągle „z tyłu głowy” (przytoczony w zakończeniu książki) antyczny mit o podążaniu człowieka od epoki złotej przez srebrną, spiżową, bohaterską, aż do najgorszej, żelaznej, w której „złu szerzącemu się wszędzie już nikt nie postawi zapory i pokolenie to zniszczy Zeus”.(al.)
Przemoc, pokój, prawa człowieka, Jerzy Oniszczuk, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2016, wyd. I, s. 514