Chodzący we śnie
Chodzący we śnie
Autor: Andrzej Klimek 2008-04-05
Uważano ich za opÄ™tanych przez diabÅ‚a, ludzi, których Księżyc wyciÄ…ga z Å‚óżek i prowadzi na tajne spotkania czarowników.
Ludzie, którzy we Å›nie wstajÄ… z Å‚óżek i ze zwinnoÅ›ciÄ… kota chodzÄ… po dachach, albo w nocnym stroju spacerujÄ… po pokojach i drogach, sÄ… przedmiotem zainteresowania od dawien dawna. Ale niemal wszystko, co mówi siÄ™ o nich powszechnie, jest wytworem fantazji, zabobonnej obawy lub zwykÅ‚ego nieporozumienia. Uważano ich za opÄ™tanych przez diabÅ‚a, ludzi, których Księżyc wyciÄ…ga z Å‚óżek i prowadzi na tajne spotkania czarowników. Dlatego nazwano lunatykami, od Å‚aciÅ„skiej nazwy naszego naturalnego satelity.
Historia ludzkoÅ›ci nie zna chyba drugiej takiej choroby, która tak starannie opiera siÄ™ lekarzom. Z powodu uprzedzeÅ„, które jeszcze dziÅ› towarzyszÄ… lunatykom, ich rodziny ukrywajÄ… to na ogóÅ‚ starannie przed obcymi. DotkniÄ™ci tÄ… chorobÄ… w przygnÄ™bieniu znoszÄ… swÄ… dolegliwość, uważajÄ…c siÄ™ za coÅ› w rodzaju monstrów. Pierwszym kÅ‚opotem lekarzy jest wiÄ™c zebranie odpowiednio dużej grupy somnambulików (tak brzmi oficjalna nazwa lunatyków) w celu poddania ich obserwacji medycznej. Dopiero w zorganizowanych grupach (np. jednostkach wojskowych, czy internatach) udaÅ‚o siÄ™ odnaleźć wystarczajÄ…cÄ… liczbÄ™ chorych, dla których utworzono specjalny oddziaÅ‚ w klinice.
Przez lufcik
Wyniki 20 lat badaÅ„ sÄ… zadziwiajÄ…ce. Przede wszystkim okazaÅ‚o siÄ™, że termin „lunatyzm” nie ma najmniejszego sensu, gdyż napady choroby wystÄ™pujÄ… bez widocznego zwiÄ…zku z fazami Księżyca – tak samo czÄ™sto podczas peÅ‚ni, jak i w nowiu. Jej istotÄ™ najlepiej oddaje polska nazwa - sennowÅ‚óctwo. Objawy zaÅ› sÄ… nadzwyczaj różnorodne. Jeden osobnik wypychaÅ‚ sÄ…siada z Å‚óżka, kÅ‚adÅ‚ siÄ™ na jego miejsce i spokojnie zasypiaÅ‚. Inny wychodziÅ‚ z poduszkÄ… na korytarz i tam ukÅ‚adaÅ‚ siÄ™ do snu. Jeszcze inny wychodziÅ‚ przez lufcik znajdujÄ…cy siÄ™ pod samym sufitem.
W niektórych wypadkach somnambulik, zerwawszy siÄ™ z Å‚óżka, wychodzi przez okno na balkon lub na dach i wÄ™druje po nim, automatycznie utrzymujÄ…c równowagÄ™ ciaÅ‚a. Obudzony nagÅ‚ym okrzykiem czy wystrzaÅ‚em może utracić chwilowÄ… równowagÄ™ i spaść. Wskutek tego zdarzaÅ‚y siÄ™ wypadki uszkodzenia ciaÅ‚a, a nawet Å›mierci ludzi „chodzÄ…cych we Å›nie”. UmiejÄ™tność utrzymania równowagi podczas nocnych wÄ™drówek jest jednym z gÅ‚ównych powodów uznawania lunatyzmu za cechÄ™ nadprzyrodzonÄ…. Badania wykazaÅ‚y jednak, że nie ma w tym niczego nadzwyczajnego.
Bez strachu
Prawie każdy z nas potrafi przejść prosto po wÄ…skiej desce poÅ‚ożonej na podÅ‚odze. Ta sama deska umieszczona na wysokoÅ›ci 2-3 m nad podÅ‚ogÄ… jest trudnÄ… lub niemożliwÄ… do pokonania przeszkodÄ…. Nasze ruchy dezorganizuje zwykÅ‚y strach, chociaż mechanizmy ruchowe mózgu zapewniajÄ… czÅ‚owiekowi zadziwiajÄ…cÄ… równowagÄ™. Podczas ataku somnambulizmu Å›wiadomość jest wyłączona i znika uczucie strachu, ale strefy ruchowe kory mózgowej, mechanizmy równowagi i analizatory wzrokowe pracujÄ… normalnie.
Tylko w niewielu wypadkach udaÅ‚o siÄ™ odkryć pochodzenie „programu” dziaÅ‚aÅ„ lunatyka. Czasem ma on źródÅ‚o w otaczajÄ…cej chorego rzeczywistoÅ›ci, innym razem tkwi w jego podÅ›wiadomoÅ›ci. Obserwowano na przykÅ‚ad, jak w ataku lunatyzmu gospodyni wstaÅ‚a nocÄ… i wypraÅ‚a zamoczonÄ… wieczorem bieliznÄ™. KÅ‚adÄ…c siÄ™ spać myÅ›laÅ‚a o tym, że musi rano wczeÅ›niej wstać, by zdążyć zrobić pranie. Po przebudzeniu siÄ™ stwierdziÅ‚a ze zdumieniem, że bielizna jest wyprana.
Dobre skrzaty
Somnambulik nie zachowuje bowiem w pamiÄ™ci swoich dziaÅ‚aÅ„ w okresie ataku choroby. Tak zapewne powstaÅ‚y legendy o domowych duszkach, skrzatach i chochlikach. Lunatyczka, wstajÄ…c rano i widzÄ…c wypranÄ… bieliznÄ™ lub posprzÄ…tane mieszkanie, tylko dziaÅ‚aniem dobrych skrzatów mogÅ‚a sobie wytÅ‚umaczyć zadziwiajÄ…ce wydarzenia.
DziÅ› lekarze wiedzÄ… już, że sennowÅ‚óctwo jest zaburzeniem psychicznym i fizjologicznym wywoÅ‚anym silnym rozszczepieniem czynnoÅ›ci kory mózgowej. W wiÄ™kszoÅ›ci przypadków choroba jest skutkiem urazów mózgu, neuroz, epilepsji lub infekcji. Czasem jednak wystÄ™puje bez widocznych przyczyn. Jej leczenie polega gÅ‚ównie na psychoterapii i gimnastyce leczniczej.