banner

 

W Muzeum w Gliwicach do 31.03.23 będzie czynna wystawa „Kolor i forma. Sztuka dwudziestolecia międzywojennego z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie”.

gliwice2Leon Chwistek, Jan Cybis, Zbigniew Pronaszko, Józef Pankiewicz, Wacław Zawadowski-Zawado, Józef Czapski, Zofia Stryjeńska, Tadeusz Makowski, Władysław Skoczylas, Jonasz Stern, Katarzyna Kobro – to nazwiska tylko niektórych z artystów, których prace malarskie, rysunkowe, grafiki i rzeźby – w liczbie ponad 80 – zaprezentowano w Willi Caro.

Wystawa otwiera przed nami świat sztuki polskiej „szalonych lat dwudziestych i trzydziestych” XX wieku w najlepszym z możliwych wydaniu. Przygotowali ją historycy sztuki z Muzeum w Narodowego w Krakowie – Urszula Kozakowska i Światosław Lenartowicz.
Punktem wyjścia wystawy są prace artystów, którzy wyrośli z epoki Młodej Polski i po 1918 roku poszukiwali własnych dróg rozwoju artystycznego. Nierzadko właśnie wtedy rozwinęli skrzydła (np. Tadeusz Makowski), eksperymentowali, np. w kierunku fowizmu i koloryzmu – tak jak Józef Pankiewicz, Leon Kowalski, Wacław Zawadowski-Zawado, a także takich, którzy wieszczyli kryzys sztuk (tu znaczący obraz Wojciecha Weissa „Kryzys”).


Zasadniczy trzon wystawy to prezentacja dwóch głównych tendencji obecnych w sztuce dwudziestolecia, a więc koloryzmu (prace m.in. Jana Cybisa, Zygmunta Waliszewskiego czy Józefa Czapskiego), a także tak eksperymentów z formą, tak ważnych dla ugrupowania ekspresjonistów polskich, czyli formistów (Leona Chwistka, Zbigniewa Pronaszki czy Tytusa Czyżewskiego).
Pojawią się również prace wyjątkowej artystki - Zofii Stryjeńskiej. Ekspozycję zakończy wybór prac twórców młodego wówczas pokolenia zrzeszonych w I Grupie Krakowskiej i zwracających w swojej twórczości uwagę na problematykę społeczną, powiązaną z idealistycznym zaangażowaniem (Sasza Blonder, Leopold Lewicki, Jonasz Stern, Henryk Wiciński).gliwice1

„Wystawa przygotowana została w oparciu o zbiory Muzeum Narodowego w Krakowie. Jej celem jest przedstawienie najważniejszych tendencji artystycznych dwudziestolecia międzywojennego, które koncentrowały się głównie wokół zagadnień formy i koloru, a określiła je w Krakowie działalność awangardowych ugrupowań artystycznych (Formiści Polscy, <pierwsza> Grupa Krakowska), jak i kolorystów skupionych w Komitecie Paryskim, Cechu Artystów Polskich <Jednoróg> czy Zrzeszeniu Artystów Plastyków <Zwornik>.
Awangarda dwudziestolecia międzywojennego miała swój początek w 1917 roku, kiedy to w Krakowie narodziła się formacja artystyczna – Ekspresjoniści Polscy, której założenia estetyczne określiły jeden z podstawowych nurtów sztuki dwudziestolecia międzywojennego. Ruch formistyczny uznający dominantę formy nad treścią dał początek polskiej sztuce nowoczesnej. Nie było to jednak ugrupowanie stylistycznie jednolite; <wyznawców> łączyła idea stworzenia sztuki nowatorskiej oraz związki ze sztuką europejską – kubizmem, futuryzmem i ekspresjonizmem.

Na wystawie prezentowane są prace malarskie, rzeźbiarskie i graficzne czołowych formistów - Zbigniewa Pronaszki, Leona Chwistka, Tytusa Czyżewskiego, Jana Hrynkowskiego. Członkowie grupy Formistów w latach dwudziestych zainteresowali się zagadnieniami kolorystycznymi i ich malarstwo dołączyło do szeroko rozumianego postimpresjonizmu. Do kręgu formistów należeli też najwybitniejszy drzeworytnik dwudziestolecia międzywojennego Władysław Skoczylas i Zofia Stryjeńska. Zainteresowanie polskich malarzy kolorem, przypadające na okres dwudziestolecia międzywojennego zapowiedziane zostało przez postimpresjonistyczne malarstwo Józefa Pankiewicza.

gliwice3W 1923 roku grupa jego studentów założyła tzw. Komitet Paryski, grupę zainteresowanych wyjazdem na dalsze studia do Francji. Jako cel postawili sobie tworzenie <dobrego>, a przede wszystkim <czystego> malarstwa, tzn. pozbawionego balastu literackiego i historyczno-patriotycznych powinności, zaś jego istotą miał być kolor i wyrażanie kolorem światła, przestrzeni, bryłowatości, form i zjawisk.
Najważniejsi kapiści (od skrótu KP), których prace zobaczyć można na wystawie to Jan Cybis - autor artystycznego manifestu ugrupowania, a także Zygmunt Waliszewski, Hanna Rudzka-Cybisowa, Artur Nacht-Samborski, Józef Czapski, a także Piotr Potworowski.

Swoistym pomostem pomiędzy międzywojenną awangardą a powojenną polską sztuką nowoczesną stała się twórczość artystów, również tu prezentowanych, a należących do pierwszej Grupy Krakowskiej. Grupa ta założona w 1933 roku przy Komunistycznym Związku Młodzieży skupiała lewicujących studentów krakowskiej ASP, m.in. Saszę Blondera, Leopolda Lewickiego, Jonasza Sterna. Łączył ich bunt przeciwko tradycyjnej estetyce i akademickim autorytetom oraz lewicowe poglądy. W sztuce, a zwłaszcza w grafice, wyrażały się one podejmowaniem, obok tradycyjnych problemów artystycznych, również tematyki zaangażowanej społecznie.


Dopełnieniem ekspozycji artystów dwudziestolecia międzywojennego jest prezentacja prac malarzy, którzy największy sukces osiągnęli jako twórcy młodopolscy, ale w kolejnych latach starali zmierzyć się z nowoczesnością (Józef Pankiewicz), komentowali ją (Wojciech Weiss) czy tak jak Olga Boznańska i Leon Wyczółkowski pozostali wierni wyparowanej przez siebie, ponadczasowej stylistyce” – piszą kuratorzy wystawy, Urszula Kozakowska i Światosław Lenartowicz.


http://muzeum.gliwice.pl/pl/wydarzenia/kolor-i-forma-sztuka-dwudziestolecia-miedzywojennego-z-kolekcji-muzeum-narodowego-w-krakowie