Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju przy Prezydium PAN (KPZK PAN) ostrzega przed przyjęciem projektu „Strategii Rozwoju Polski do 2035 r.” przygotowanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Eksperci mówią wprost: biorąc pod uwagę przyszłość zagospodarowania przestrzennego Polski, w obecnym kształcie dokument nie jest jeszcze gotowy do przyjęcia, a jego słabości mogą odbić się na rozwoju kraju na całe lata.
– Projekt w obecnym kształcie nie tworzy spójnej wizji rozwoju przestrzennego, nie porządkuje priorytetów i nie odpowiada na realne potrzeby rozwojowe kraju. Zawarty w nim model struktury funkcjonalno-przestrzennej nie może zastąpić dokumentu o randze dawnej KPZK 2030, ponieważ brakuje mu zarówno precyzji, jak i strategicznej odwagi. Tak przygotowanej Strategii nie da się odpowiedzialnie przyjąć – ocenia prof. Tomasz Komornicki, przewodniczący KPZK PAN.
Chaos zamiast wizji. Przypadkowość zamiast spójności
KPZK PAN wytyka projektowi brak całościowej wizji rozwoju przestrzennego Polski. Dokument – choć powinien pełnić rolę następcy Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 – nie tworzy żadnego spójnego obrazu przyszłości kraju.
Wśród najważniejszych problemów wskazywane są m.in.:
- brak ciągłości z wcześniejszymi dokumentami i dorobkiem badań;
- pominięcie wieloletniego wkładu środowiska naukowego;
- błędne zrozumienie struktury funkcjonalno-przestrzennej państwa;
- poważne braki i pomyłki w kwestiach transportowych – od hierarchii inwestycji po opisy przebiegów dróg.
Najwięcej kontrowersji budzi zaprezentowany model przestrzenny kraju, który – jak ocenia KPZK PAN – bardziej przypomina przypadkową listę inwestycji niż wizję, która miałaby kształtować rozwój Polski przez kolejną dekadę.
Dokument z opóźnieniem i… zaskakującymi szczegółami
Komitet zwraca uwagę, że projekt powstał z widocznym opóźnieniem (jest efektem zmian ustawowych, które przyjął poprzedni Rząd w roku 2020), a jego treść jest nierówna i momentami kuriozalnie wręcz szczegółowa. Wśród przykładów podaje m.in. zapisy dotyczące kaucji za butelki 3-litrowe – w dokumencie rozwojowym najwyższego szczebla. Jednocześnie Strategia nie spełnia – lub spełnia tylko częściowo – wymogów ustawowych dotyczących: diagnozy sytuacji, terytorializacji polityki, określenia obszarów strategicznej interwencji czy systemu realizacji.
Słabe odniesienie do Europy, brak wykorzystania dorobku nauki
Zdaniem ekspertów projekt ignoruje europejski kontekst, w tym m.in. założenia Agendy Terytorialnej UE 2030. Nie wykorzystuje też bałtyckiego położenia Polski ani wyników polskich inicjatyw realizowanych w ramach UE.
KPZK PAN zauważa również, że to pierwszy dokument tej rangi powstały bez szerokich konsultacji z naukowcami, mimo że dostępne są obszerne analizy i dane zgromadzone na potrzeby polityki spójności i krajowych strategii.
Mimo wszystko są pomysły, które zasługują na docenienie
– Warto podkreślić, że w projekcie pojawiły się również kierunki, które mogą stać się fundamentem solidnej polityki rozwoju – od wzmacniania miast subregionalnych po działania na rzecz cyfryzacji i ochrony środowiska. Te propozycje są sensowne i potrzebne, ale wymagają znacznie lepszego osadzenia w całościowej wizji kraju – zaznacza prof. Tomasz Komornicki.
KPZK PAN zwraca również uwagę na rolę zapisów dotyczących tworzenia centrów usług publicznych, działania na rzecz łagodzenia skutków depopulacji oraz postulaty mówiące o potrzebie walki z wykluczeniem transportowym. KPZK PAN zaznacza, że te elementy są wartościowym fundamentem, który można rozwinąć w przyszłych pracach nad ulepszoną wersją Strategii.
Apel: Nie przyjmować dokumentu; poprawić go solidnie i merytorycznie
Zdaniem Komitetu istnieje poważne ryzyko, że błędy i braki SRP 2035 mogą zostać automatycznie przeniesione na kolejne dokumenty sektorowe, w tym nową Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego. Naukowcy apelują zatem o wstrzymanie przyjęcia Strategii i rozpoczęcie dodatkowych badań, pogłębionych konsultacji z ekspertami, samorządami i praktykami, a także opracowywania jasnej, możliwej do późniejszego zoperacjonalizowania i opartej na rzetelnych danych wizji rozwoju przestrzennego Polski.
Komitet deklaruje jednocześnie pełną gotowość do współpracy z Ministerstwem przy tworzeniu takiego dokumentu.
Pełna treść stanowiska: chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://kpzk.pan.pl/images/stanowiska%20kpzk/Stanowisko_KPZK_PAN_SRP_2025_28.11.2025.pdf