Odsłon: 3032

Wśród najbardziej bojowych organizacji odpowiadających za zamieszki ostatnich dni w Kijowie warto zauważyć organizację „Awtomajdan”. Jej przypadek jest znakomitym przykładem charakteru ukraińskich protestów, obrazując jednocześnie stopień zaangażowania państw trzecich w  działania na rzecz destabilizacji Ukrainy i przeprowadzenia w tym kraju tzw. kolorowej rewolucji.

Założyciele i ojcowie chrzestni
 

Ruch protestujących kierowców założył Aleksiej Gricenko, postać już wcześniej w życiu publicznym dość znana, menedżer jednej z firm branży IT w Kijowie. Był on niegdyś wiceszefem organizacji młodzieżowej partii byłego prezydenta Wiktora Juszczenki „Nasza Ukraina”. W czasach, gdy jego ojciec Anatolij Gricenko pełnił funkcję ministra obrony, gorliwie wzywającego do przystąpienia Ukrainy do NATO, przetarg na informatyzację administracji ukraińskich sił zbrojnych warty około 100 mln hrywien wygrała firma Enran Telecom, w której syn ministra pracował. Jak twierdził A. Gricenko, idea „Awtomajdanu” pojawiła się podczas jego spotkania z grupą przyjaciół w jednym z kijowskich pubów. Byli wśród nich, a także tych, którzy dołączyli nieco później, m.in. Siergiej Chadżinow, dyrektor generalny przedstawicielstwa jednej z austriackich firm w Kijowie; biznesmen Dmitrij Bułatow, który wkrótce zdominował strukturę w sferze wystąpień publicznych i medialnych, będąc jej nieformalnym rzecznikiem; Siergiej Koba, niegdyś zwolennik tzw. pomarańczowej rewolucji 2004 roku; Siergiej Pojarkow, najbardziej chyba rozpoznawalny z liderów organizacji, artysta-grafik, były asystent posła Bloku Julii Tymoszenko i dziennikarz telewizyjny.

Sposoby znane bardziej i mniej

Interesujące były metody działania „Awtomajdanu”, będącego specyficzną strukturą skupiającą posiadaczy samochodów, popierających antyrządowe protesty. Jak wspominał A. Gricenko,  zrozumieliśmy, że potencjał 50 samochodów i 50 ludzi to niebo i ziemia z punktu widzenia możliwości przeszkadzania władzom. Łatwo jest rozprawić się z 50 ludźmi, ale spróbujcie to zrobić z 50 samochodami.

Komunikacja w organizacji odbywa się głównie za pomocą urządzeń mobilnych z zainstalowaną aplikacją Zello i sieci społecznościowych; jak deklarował S. Chadżinow: naszym przywódcą jest Mark Zuckerberg. Jeśli coś się ze mną stanie, na moim miejscu pojawi się następny. Mamy już grupę z ponad 5000 fanów. Każdy z nich może utworzyć wydarzenie, a potem nim pokierować. To bardzo proste.
Innym sposobem porozumiewania się były zainstalowane w samochodach radia CB, choć z tej formy nieco zrezygnowano po pierwszych przypadkach zakłócania kanału łączności „Awtomajdanu”. 

Wśród działaczy „Awtomajdanu” prym wiodą mieszkańcy ukraińskiej stolicy, w wieku od 30 do 40 lat, najczęściej – jak przyznaje D. Bułatow – stosunkowo dobrze usytuowani materialnie. Według lidera tej struktury D. Bułatowa, jednym z podstawowych sposobów działania było pełnienie straży na rogatkach stolicy, wczesne ostrzeganie uczestników zamieszek przed zbliżającymi się jednostkami sił porządkowych, śledzenie autobusów i pojazdów policyjnych, utrwalanie w postaci zapisów video interwencji podejmowanych na wjeździe do stolicy przez policję drogową blokującą autobusy z demonstrantami z innych miast.

W początkowej fazie działalności organizacji popularnym sposobem działania były ponadto kawalkady samochodowe, stanowiące swoiste demonstracje na kołach, w których brały udział dziesiątki odpowiednio oflagowanych pojazdów. Przeprowadzano również blokady dróg, mające nie dopuścić lub spowolnić dotarcie do celu kolumn transportu policyjnego, oraz prowadzono akcję „Nocny Patrol”, której celem było m.in. śledzenie i lokalizowanie miejsc zamieszkania osób związanych z władzami lub z innych powodów budzących niechęć organizatorów zamieszek (niektóre dane adresowe publikowano następnie w sieciach społecznościowych z wezwaniami do stosowania przemocy). Poza tym, szef „Awtomajdanu”, publicznie przyznawał, że jego organizacja odpowiadała za cały szereg aktów wandalizmu i pogróżek skierowanych pod adresem przedstawicieli władz, a także reprezentujących opcję eurazjatycką polityków takich, jak Wiktor Miedwiedczuk

Jeden z działaczy „Awtomajdanu” S. Koba, prawdopodobnie spodziewając się odpowiedzialności karnej za swój udział w zamieszkach, 22 stycznia oznajmił w sieciach społecznościowych, że znajduje się na terytorium Polski, natomiast już dzień później donosił, że jest w Niemczech. Zaledwie dwie doby wcześniej S. Koba nawoływał publicznie do zdobycia szturmem budynku ukraińskiego parlamentu – Rady Najwyższej. Co ciekawe, od jego radykalizmu odciął się profilaktycznie D. Bułatow i dwóch innych koordynatorów organizacji. Z profilów S. Koby na portalach społecznościowych wynika, że ten miłośnik nielegalnych wyścigów samochodowych – podobnie jak wielu innych członków jego organizacji – sympatyzuje on z neonazistowskim stowarzyszeniem „Patrioci Ukrainy”. 

Koordynatorzy „Awtomajdanu” spotykali się z dyplomatami szeregu państw Unii Europejskiej, co zostało odczytane za uznanie przez zagranicę ich dużego znaczenia i wpływu na przebieg protestów. Pośród istotnych rozmówców z D. Bułatowem spotkał się również ambasador USA w Kijowie Geoffrey Pyatt, który miał – według niektórych źródeł - przekazać poparcie organizacji w wysokości 1 mln dolarów.

Program w drodze
 

Trudno mówić o jakimkolwiek spójnym przekazie programowym „Awtomajdanu”. Z jednej strony liderzy organizacji podkreślają swoją apolityczność i chęć niesienia pomocy innym protestującym, bez względu na wyznawane przez nich poglądy. Z drugiej jednak wyjątkowo konsekwentnie idealizują Unię Europejską i – mówiąc o cywilizacyjnym wyborze Ukrainy – poddają krytyce model białoruski i rosyjski.

Od parlamentarnej opozycji różni ich też radykalizm postulatów: domagają się przedterminowych wyborów parlamentarnych i prezydenckich, natychmiastowego wznowienia rozmów z UE na temat umowy stowarzyszeniowej oraz odpowiedzialności karnej funkcjonariuszy i dowódców służb konfrontujących się z uczestnikami zamieszek. Liderzy „Awtomajdanu” coraz częściej kwestionują ponadto legitymację liderów trzech ugrupowań parlamentarnych („Batkiwszcziny”, „UDARu” i „Swobody”) do reprezentowania antyrządowej opozycji. 

Działalność „Awtomajdanu” podczas najbardziej brutalnej do tej pory fazy protestów ukraińskich, pozwala na sformułowanie kilku wniosków dotyczących tej określonej części radykalnej opozycji:

– metody działania i bezpośrednie wsparcie USA sugerują, iż „Awtomajdan” może stanowić projekt technologów tzw. kolorowych rewolucji;

– USA i niektóre kraje UE poprzez spotkania z liderami grupy prowadzącej działania sprzeczne z obowiązującym na Ukrainie prawem, odrzucając tym samym zasady protokołu dyplomatycznego, wyraźnie liczą na dalsze zaostrzenie sytuacji w Kijowie i eskalację konfliktu w państwie;

– przykład S. Koby pokazuje, że ewentualne konsekwencje prawne wobec działaczy radykalnych w Kijowie mogą doprowadzić do dużego zwiększenia liczby imigrantów z Ukrainy, szczególnie na terytorium Polski, traktowanej jednak najprawdopodobniej jako punkt transferowy, a nie miejsce docelowe poszukiwania azylu;

– trzon protestujących stanowią osoby zabezpieczone materialnie, aktywne i nie obawiające się strat, które mogą przynieść ich działania. 

Ewentualne rekomendacje dla władz polskich i ukraińskich wynikające z krótkiego przeanalizowania działalności „Awtomajdanu” mogłyby wyglądać następująco:

– dla władz polskich – wzmocnić kontrolę paszportową i graniczną, nie dopuszczając przede wszystkim do wjazdu emigrantów ukraińskich, niejednokrotnie powiązanych ze światem przestępczym i brutalnymi metodami działania;

– dla władz ukraińskich – działać na rzecz skonfliktowania „Awtomajdanu” z innymi strukturami radykalnej opozycji oraz parlamentarzystami opozycyjnymi. 
Mateusz Piskorski
 

Dr Mateusz Piskorski  jest politologiem, sekretarzem generalnym i ekspertem Europejskiego Centrum Analiz Geopolitycznych.
 

Powyższy tekst ukazał się na portalu Geopolityka.org pod adresem - http://geopolityka.org/analizy/2651-mateusz-piskorski-awtomajdan-nowa-forma-protestu


Tytuł i śródtytuły pochodzą od Redakcji SN