Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej Andrzeja Ledera wydana przez Wydawnictwo Krytyki Politycznej w 2014 roku to książka, która ciągle inspiruje do dyskusji o polskiej historii społecznej i gospodarczej i jej uwarunkowaniach - zarówno wewnętrznych jak i międzynarodowych.
Autor stawia w niej tezę, że lata 1939-56 w Polsce były okresem rewolucji społecznej narzuconej z zewnątrz, która „przeorała” społeczeństwo, tworząc warunki do dzisiejszej ekspansji klasy średniej, czyli mieszczaństwa.
Była to rewolucja torująca drogę do zmiany mentalności Polaków – z kształtowanej wielowiekowo przez wieś i folwark do właściwej miejskiemu stylowi życia. Jednak okres ten nie został intelektualnie przepracowany, zatem ta rewolucja jawi się nam niczym zjawa senna, jest nieobecna w myśleniu, właśnie prześniona.
To „zaćmienie rozumu” rzutuje na samoświadomość klasy mieszczańskiej, która nie znając korzeni swego awansu pławi się w nostalgicznych rojeniach na temat swojej pseudoszlacheckiej przeszłości, owych dworków, hektarów i portretów przodków na ścianach, albo – wzoruje się na światowych wzorcach klasy średniej, zajadając sushi.
Tymczasem uświadomienie sobie swojego miejsca wymaga poznania i uznania swojej genealogii, a tym samym – wzięcia odpowiedzialności za swoją historię.
Do opisu pozwalającego zrozumieć przemiany okresu 1939-56 autor używa nie tylko faktografii historycznej, tekstów filozoficznych i literackich, ale i innych narzędzi poznania, m.in. psychoanalizy, pozwalającej rozszerzyć pole rozumienia postaw i zachowań Polaków.
To z pewnością przysporzy książce czytelników, ale i wyzwoli dyskusje merytoryczne, gdyż wiele z tez autora jest nowatorskich, a zatem -dyskusyjnych.
Książka ma przejrzystą strukturę: główne zagadnienia omówione są w pięciu rozdziałach dotyczących owej prześnionej rewolucji, roli Żydów w Polsce i stosunku do nich, reformy rolnej, okresu terroru i industrializacji oraz lat 1956-89. Poszczególne zagadnienia opatrzone są licznymi przypisami, jest także indeks nazwisk.(tm)
Prześniona rewolucja. Ćwiczenie z logiki historycznej, Andrzej Leder, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2014, s. 204, cena 39,90 zł.