Białostocki Teatr Lalek skończył 60 lat. Uroczystości odbyły się w czerwcu 2013. Dzieje teatru zostały spisane w książce „Nasz teatr”, której autorem koncepcji, opracowania i redakcji jest Marek Waszkiel, dyrektor tego teatru w latach 2005-2012.
Uroczystości, jak to uroczystości: były, minęły. Książka trwa. I przetrwa lata. Jako zapis i świadectwo tego czasu.
Nie jest to historia BTL w dosłownym tego słowa znaczeniu. Autor uznał, że najważniejsi byli w tym sześćdziesięciu ludzie związani z tym teatrem. W książce przeczytamy więc wywiady, sylwetki, opowieści o ludziach, którzy ten teatr tworzyli, którzy go rozwijali, którzy wypuścili go w świat. Podzielona na 5 części: Początki, Profesjonalizacja, Sukces, Teatr różnych form. W Stronę świata daje obraz rozwoju, zmian, dążeń.
Wydawałoby się, że teatr lalek w Białymstoku to teatr gdzieś na polskich antypodach, daleko nie tylko od świata, ale i od polskich wydarzeń teatralnych. Tymczasem właśnie w Białymstoku pracowali m.in. tak wybitni twórcy teatru lalek, jak: Jan Wilkowski, Krzysztof Rau, Joanna Piekarska, Andrzej Dziedziul, Wojciech Szelachowski, Wojciech Kobrzyński; grali – i grają - tacy aktorzy, jak choćby Wiesław Czołpiński, Barbara Muszyńska, Andrzej Zaborski, Maria Rogowski; opisywali go tacy znawcy, jak choćby Klemens Krzyżagórski, Marek Waszkiel czy Bożena Frankowska, której osobiście dziękuję za przypomnienie Andrzeja Dziedziula, wyjątkowego lalkarza – solistę (zm. w 1988 r. w Szwecji).
Książka Marka Waszkiela to zbiór artykułów i wywiadów okraszonych dużą ilością zdjęć i rysunków. Jest wyjątkowa, jak każda książka opisująca dzieje teatru, a więc i kawał historii polskiej kultury i polskiej sztuki, poprzez ludzi z nim związanych, go tworzących i współtworzących. Niektórzy z nich już odeszli za rzekę w cień drzew, niektórzy są na emeryturze, niektórzy są stale teatralnie aktywni. Oczywiście, w książce nie stało miejsca dla wszystkich. Szkoda, że na końcu nie znalazł się więc choćby spis ludzi, którzy w nim pracowali od początku jego istnienia ani kalendarium spektakli. No, ale wtedy książka liczyłaby sobie pewnie nie 221, ale ze 400 stron.
Ukazała się książka, bo teatrowi stuknęło 60 lat. Nie obchodzono jubileuszu 50-lecia, choć przygotowano program, materiały, publikacje etc. Nie wszystkie z publikacji, które miały uświetnić jubileuszowe wydawnictwo półwiecza istnienia BTL, znalazły się w obecnej książce. Szkoda. Niektóre, jak „Trupy uczone” Klemensa Krzyżagórskiego ukazały się wcześniej w innych wydawnictwach. A przydałyby się tutaj jako dopełnienie całości obrazu. No cóż… Tak krawiec kraje, jak mu materii staje.
I na marginesie: tak wielcy twórcy tego teatru, jak Jan Wilkowski czy Joanna Piekarska nie doczekali się do tej pory poważnej monografii… (jhw)
„Nasz BTL”. Koncepcja, opracowanie i redakcja: Marek Waszkiel, wydawca: Białostocki Teatr Lalek, Białystok 2013.